Πρόγραμμα CARVEDaphne – Νοέμβριος 2015

Βία κατά των γυναικών (ΒκΓ): Μύθος ή πραγματικότητα

«Είναι ευθύνη όλων μας να αποτρέπουμε και να σταματούμε τη βία που ασκείται εναντίον των γυναικών και των κοριτσιών, έχοντας ως σημείο αναφοράς την ιδεολογία των διακρίσεων που επιτρέπει να συμβαίνει κάτι τέτοιο», δήλωσε o Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Μπαν Κι-μουν. Προκειμένου να εμπλακεί η κοινωνία στο σύνολό της σε αυτήν την αναγκαία και επιτακτική μάχη, τα Ηνωμένα Έθνη όρισαν την 25η Νοεμβρίου Παγκόσμια Ημέρα Εξάλειψης της Βίας κατά των Γυναικών.

Όπως δήλωσε ο Μπαν Kι-μουν, ο πολιτισμός μας και τα κοινωνικά στερεότυπα επηρεάζουν υπερβολικά την άσκηση βίας από το αντρικό φύλο εναντίον των γυναικών. Τα στερεότυπα αυτά περιλαμβάνουν:

  • την πεποίθηση ότι τέτοιου είδους βία είναι κάτι υποφερτό, φυσιολογικό ή νόμιμο,
  • την αξιολόγηση των παραδοσιακών ρόλων των δύο φύλων (για παράδειγμα, την αντίληψη ότι η εκδήλωση βίαιης συμπεριφοράς αποτελεί βάσιμο τρόπο έτσι ώστε να αποδείξει κάποιος άνδρας τον ανδρισμό του ή ότι οι γυναίκες είναι εκείνες που ευθύνονται για τέτοιου είδους κακοποίηση) και
  • τη διατήρηση της ανισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών (βλ. πηγή 1, πηγή 2).

Η διαμόρφωση των αποδεκτών στάσεων και συμπεριφορών σε μια ομάδα/κοινωνία, οι άγραφοι αυτοί κανόνες επίσης καθορίζουν τον τρόπο αντίληψης της άσκησης βίας εναντίον των γυναικών από άνδρες.

Συνεπώς, είναι απαραίτητο να αναλυθούν οι πολλές παρανοήσεις και οι μύθοι που υφίστανται γύρω από το συγκεκριμένο ζήτημα και να ξεκαθαριστούν οι λόγοι που προκαλούν την άσκηση ΒκΓ.

Οι λανθασμένες αντιλήψεις σχετικά με τις αιτίες και τις συνέπειες της ΒκΓ αποτελούν τεράστιο εμπόδιο για την εξάλειψη του φαινομένου. Στην πραγματικότητα, συχνά αποτρέπουν τα θύματα από το να μιλήσουν ανοιχτά και να εκλάβουν οι άλλοι τα λεγόμενά τους σοβαρά, ενώ παράλληλα δεν μειώνουν και δεν αντιμετωπίζουν με νόμιμα μέσα τις κακοποιήσεις. Παρακάτω παρατίθενται κάποια στοιχεία που αφορούν το περίπλοκο ζήτημα της ΒκΓ.

  • Η ΒκΓ αποτελεί ένα ευρύ φαινόμενο. Στην Ευρώπη, μία στις τρεις γυναίκες έχει υποστεί σωματική και/ή σεξουαλική βία από την ηλικία των δεκαπέντε ετών (βλ. πηγή 3)
  • Η άσκηση βίας από τον σύντροφο αποτελεί την πιο εκτεταμένη και σοβαρή μορφή της ΒκΓ. Σπάνια συμβαίνει μία και μόνο φορά. Αντιθέτως, η σωματική βία είναι τις περισσότερες φορές μέρος του διαρκούς τρόπου κατά τον οποίο κάποιος επιβάλλει και διατηρεί την υπεροχή του σε βάρος του συντρόφου του. Διακρίνεται από την επαναλαμβανόμενη χρήση ενός συνόλου τακτικών (εκφοβισμός, απομόνωση, οικονομικές απώλειες κλπ.)
  • Ένας από τους πιο συνηθισμένους μύθους είναι ότι το θύμα δεν γνωρίζει τον βιαστή. Στην πραγματικότητα, οι σεξουαλικές επιθέσεις διαπράττονται κυρίως από κάποιο γνωστό άτομο (στην Ευρώπη αυτό ισχύει σε ποσοστό 67%). Είναι αναγκαίο να προσθέσουμε ότι η σεξουαλική συνεύρεση χωρίς τη συγκατάθεση του ενός αποτελεί βιασμό, βιασμό κατά τον οποίο κανένα φόρεμα, κανένα μακιγιάζ και καμία συμπεριφορά δεν «προκάλεσε» τον βιασμό. Τα θύματα δεν ευθύνονται ποτέ για την επιλογή του βιαστή· ο βιαστής είναι υπεύθυνος για τις πράξεις του.
  • Η ΒκΓ μπορεί να προκαλέσει σοβαρές σωματικές και νοητικές συνέπειες, οι οποίες να αφορούν: άγχος, έλλειψη εμπιστοσύνης προς τους άλλους, κατάθλιψη, σωματικές κακώσεις, αναπηρίες, χρόνια προβλήματα υγείας, διαταραχές μετατραυματικού στρες μέχρι και θάνατο (βλ. πηγή 4).
  • Εκείνοι που ασκούν ΒκΓ και τα θύματα αυτής προέρχονται από όλα τα είδη κοινωνικού, οικονομικού και πολιτισμικού υπόβαθρου. Αξίζει, επίσης, να αναφερθεί ότι, βάσει στατιστικών, οι άντρες με κάποια ψυχική ασθένεια δεν είναι πιο επικίνδυνοι από τους άλλους του συνόλου του πληθυσμού (βλ. πηγή 5).
  • Πολλοί είναι οι λόγοι που μπορούν να αποτρέψουν μια γυναίκα από το να εγκαταλείψει μια προσβλητική προς εκείνη σχέση. Αρχικά, είναι πολύ πιθανό κάτι τέτοιο να αυξήσει την εκδήλωση βίας ή κακοποίησης εναντίον της και υπάρχει πραγματικός κίνδυνος ο θύτης να τη σκοτώσει (Οι περισσότερες γυναίκες δολοφονούνται από αυτόν που τις κακοποιεί αφότου εκείνες τον εγκαταλείψουν , παρά όσο ζουν μαζί του). Επιπλέον, είναι πολλά τα εμπόδια συναισθηματικά (χαμηλή αυτοεκτίμηση, ενοχές, τραύματα), πνευματικά και οικονομικά που πρέπει να ξεπεραστούν προτού κάποια η οποία κακοποιείται μπορέσει να φύγει (βλ. πηγή 6, βλ. πηγή 7).

Το πρόγραμμα CARVE αποτελεί ένα ακόμη βήμα του παγκόσμιου κινήματος για την εξάλειψη της ΒκΓ. Πιστεύουμε ότι, η εμπλοκή και των εταιριών στην καταπολέμηση της βίας θα συμβάλει στην ευαισθητοποίηση ως προς το συγκεκριμένο ζήτημα και θα προσφέρει στις γυναίκες που υφίστανται/έχουν υποστεί βία περισσότερες λύσεις και στήριξη, έτσι ώστε να επανακάμψουν. Όλοι εμείς οι οκτώ εταίροι, εκπροσωπώντας πέντε ευρωπαϊκές χώρες, πραγματοποιήσαμε εθνικές έρευνες, πήραμε συνεντεύξεις από ανθρώπους από τον ιδιωτικό, τον δημόσιο και τον τριτογενή τομέα και διοργανώσαμε σεμινάρια ανοιχτά στην κοινωνία των πολιτών. Φιλοδοξούμε να ενθαρρύνουμε την εμπλοκή των εταιρειών στην καταπολέμηση της ΒκΓ, παρέχοντάς τους εργαλεία να αντιμετωπίσουν ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα. Το διετές αυτό πρόγραμμα χρηματοδοτείται από τη “ΓΔ Δικαιοσύνης: Πρόγραμμα Daphne” της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Τα εθνικά σεμινάρια πραγματοποιήθηκαν μέχρι στιγμής στη Βουλγαρία, την Ισπανία, τη Γαλλία, το Βέλγιο. Το συγκεκριμένο σεμινάριο στην Ελλάδα πρόκειται να διοργανωθεί τον Δεκέμβριο (το πρόγραμμα θα δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα του προγράμματος CARVE).

Οι εκδηλώσεις αυτές θα βοηθήσουν να παρουσιαστούν τα αποτελέσματα των εθνικών εκθέσεων και να προκαλέσουν δημόσιο διάλογο. Τα προϊόντα των εθνικών εκθέσεων και των εργαστηρίων θα χρησιμοποιηθούν έπειτα για τον σχεδιασμό ενός Ευρωπαϊκού Οδηγού Βέλτιστων Πρακτικών για τις εταιρείες και τους εκπροσώπους της Πολιτείας, με στόχο τόσο ένα καλύτερο όραμα για τις συνθήκες στην Ευρώπη σχετικά με την ενδοοικογενειακή βία όσο και καλύτερες μεθόδους να βοηθηθούν τα θύματα. Ο Ευρωπαϊκός Οδηγός Βέλτιστων Πρακτικών θα παρουσιαστεί σε ευρωπαϊκό συνέδριο στις Βρυξέλλες στις 16 Ιουνίου 2016.